Viễn thám là một thuật ngữ khá quen thuộc với nhiều người, nhất là những ai đang làm việc trong các lĩnh vực liên quan đến khoa học Trái Đất, địa lý, môi trường, quân sự… Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Viễn thám là gì?
Viễn thám là môn khoa học nghiên cứu việc đo đạc, thu thập thông tin về một đối tượng, sự vật bằng cách sử dụng thiết bị đo qua tác động một cách gián tiếp (ví dụ như qua các bước sóng ánh sáng) với đối tượng nghiên cứu. Viễn thám không chỉ tìm hiểu bề mặt của Trái Đất hay các hành tinh mà nó còn có thể thăm dò được cả trong các lớp sâu bên trong các hành tinh.
Viễn thám được sử dụng để thu thập thông tin về hình dáng, kích thước, tính chất của một vật thể, đối tượng trên bề mặt Trái Đất trong một khoảng cách cố định mà không cần có những tiếp xúc trực tiếp với chúng. Viễn thám dựa vào đặc trưng của phản xạ hay bức xạ, quan sát và thu nhận năng lượng này từ các đối tượng tự nhiên tương ứng với từng giải phổ khác nhau. Sau đó tiến hành phân tích, xử lý, giải đoán các thông tin này.
Viễn thám có hai loại chính là viễn thám thụ động và viễn thám chủ động. Các cảm biến thụ động thu nhận các bức xạ tự nhiên được phát ra hoặc được phản xạ từ vật thể hoặc khu vực xung quanh. Phản xạ ánh sáng mặt trời là một nguồn phổ biến nhất mà các cảm biến thụ động thu nhận. Ví dụ, các cảm biến viễn thám thụ động như phim trong nhiếp ảnh, hồng ngoại, thiết bị tích hợp sạt và máy đo sóng radio. Thu nhận dữ liệu chủ động là ghi nhận các bước sóng điện từ do những nguồn chủ động phát ra, chúng đi đến đối tượng rồi phản xạ lại sau đó cảm biến thu nhận tín hiệu. RADAR và LiDAR là những ví dụ về cảm biến chủ động.
Những ứng dụng thú vị của viễn thám trong thực tiễn
Viễn thám có nhiều ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm địa lý, khảo sát đất đai, và hầu hết các ngành khoa học Trái Đất (ví dụ thủy văn, sinh thái học, khí tượng học, hải dương học, glaciology, địa chất); nó cũng có các ứng dụng trong quân sự, tình báo, thương mại, kinh tế, kế hoạch và trong các ứng dụng nhân đạo. Dưới đây là một số ví dụ về những ứng dụng thú vị của viễn thám trong thực tiễn:
Quản lý tài nguyên và môi trường
Viễn thám có thể được sử dụng để giám sát, theo dõi và đánh giá các biến động của tài nguyên và môi trường trên bề mặt Trái Đất. Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Phát hiện và cảnh báo các hiện tượng thiên tai như lũ lụt, bão, núi lửa, động đất…
- Theo dõi và đánh giá sự biến đổi khí hậu và ảnh hưởng của nó đến các hệ sinh thái, năng suất nông nghiệp, sức khỏe con người…
- Phát hiện và ngăn chặn các hoạt động phá rừng, khai thác trái phép tài nguyên thiên nhiên…
- Nghiên cứu và bảo tồn các loài động thực vật quý hiếm, các khu vực bảo tồn thiên nhiên…
- Lập bản đồ phân bố và tiềm năng của các loại tài nguyên như nước, đất, khoáng sản…
Đo đạc bản đồ và GIS
Viễn thám là một công cụ quan trọng trong việc thu thập dữ liệu không gian để xây dựng và cập nhật các bản đồ và hệ thống thông tin địa lý (GIS). Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Tạo ra các bản đồ số về các thông số địa hình như cao độ, độ dốc, hướng bề mặt…
- Tạo ra các bản đồ phân loại về các loại đất, rừng, cây trồng, thành phố…
- Tạo ra các bản đồ biểu diễn các thông tin khác như nhiệt độ, lượng mưa, chất lượng không khí…
- Kết hợp với các dữ liệu không gian khác để phân tích và giải quyết các vấn đề không gian như quy hoạch đô thị, quản lý giao thông, quản lý rủi ro…
Nghiên cứu không gian
Viễn thám cũng là một công cụ quan trọng trong việc nghiên cứu không gian và các thiên thể. Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Quan sát và khám phá các hành tinh, sao, thiên hà và các hiện tượng không gian khác
- Tìm kiếm và theo dõi các vật thể gần Trái Đất như tiểu hành tinh, vệ tinh nhân tạo…
- Nghiên cứu nguồn gốc vàTiếp tục bài viết của tôi, tôi sẽ nói về một số ứng dụng khác của viễn thám trong thực tiễn:
Quân sự và tình báo
Viễn thám là một công cụ hữu hiệu trong việc thu thập, phân tích và truyền đạt các thông tin chiến lược, chiến thuật và tình báo cho các lực lượng quân sự. Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Giám sát và phát hiện các hoạt động quân sự của kẻ thù, như vị trí, di chuyển, vũ khí, hệ thống phòng thủ…
- Đánh giá và dự báo các mối đe dọa và cơ hội cho các chiến dịch quân sự, như địa hình, thời tiết, môi trường…
- Hỗ trợ và chỉ đạo các hoạt động quân sự, như điều động, tấn công, phòng ngự, cứu hộ…
- Bảo vệ và ngăn chặn các hoạt động gián điệp và phá hoại của kẻ thù, như gây nhiễu, giả mạo, đánh cắp dữ liệu…
Thương mại và kinh tế
Viễn thám cũng có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực thương mại và kinh tế, bởi vì nó có thể cung cấp các thông tin quý giá về thị trường, khách hàng, đối thủ cạnh tranh và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Phát triển và quảng bá các sản phẩm và dịch vụ mới, như ứng dụng di động, trò chơi điện tử, du lịch không gian…
- Nghiên cứu và phân tích các xu hướng và nhu cầu của khách hàng, như sở thích, hành vi, ý kiến…
- Theo dõi và đánh giá hiệu quả của các chiến lược kinh doanh, như giá cả, chất lượng, khuyến mãi…
- Cạnh tranh và hợp tác với các đối tác kinh doanh, như nhà cung cấp, nhà phân phối, khách hàng…
Nhân đạo và xã hội
Viễn thám cũng có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực nhân đạo và xã hội, bởi vì nó có thể giúp cải thiện cuộc sống của con người trên toàn thế giới. Ví dụ, viễn thám có thể được sử dụng để:
- Phòng chống và ứng phó với các cuộc khủng hoảng nhân đạo, như thiên tai, chiến tranh, bệnh dịch…
- Giáo dục và nâng cao nhận thức của công chúng về các vấn đề toàn cầu, như biến đổi khí hậu, bảo tồn thiên nhiên, nhân quyền…
- Thúc đẩy và hỗ trợ các hoạt động từ thiện và tình nguyện, như quyên góp, cứu trợ, xây dựng…
- Nghiên cứu và bảo tồn các di sản văn hóa và lịch sử của loài người, như kiến trúc, nghệ thuật, ngôn ngữ…
Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về viễn thám là gì và những ứng dụng của nó trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
